Oinarrizkoa da erditze ostean berehala haurtxoa amaren gainean kokatzea eta azala azalarekin ahalik eta denbora gehien egon daitezen honakoak gertatzeko:

INPRONTA:

Haurtxoak bere begiekin amarenak bilatzen ditu, era honetan elkar behatu eta “maitemintzen” dira. Atxikimendua sortzen laguntzen du. Haurrak, erditze lasaia izan duen kasuetan, lasai jaiotzen dira eta zenbait minutuz amari begira egon daitezke. Erditze instrumentalizatu edo zesarea kasuetan aldiz, amarekin egoteak lasaitzen eta ondo egoten lagunduko dio.

– EDOSKITZEAREN EZARTZEA:

Haurtxoa ikusmen eta usaimenaren bidez gidatzen da eta herrestan bera bakarrik amaren bularrera iristen da eta edoskitzea hasten da. Haur jaioberriak, osasuntsu badago, ez du inolako laguntzarik behar amaren bularrera igo eta titia hartzeko.

Ikus hemen haurra bularrera doan uneko bideoa.

Erditze osteko lehen uneak intimoak izan behar dira.

Familiarekin une hortan dauden profesionalek errespetuz jokatu eta ahalik eta gutxien esku hartu behar dute.

ZERGATIK EZ DA HAURRA AMARENGANDIK URRUNDU BEHAR?

Ama eta haur jaio berriari gerta dakieken onena banatu ez ditzatela da.

Amarengandik banatzen diren haur osasuntsuek gelditu gabe egiten dute negar berarekin elkartzea lortu asmoz. Desesperazio protesta deitzen zaio eta negar egiteari soilik negar egiteko indarrik ez dutenean uzten diote.

HAURRARENTZAT:

– Estresa haztea.
– Gorputzeko berotasuna galtzea.
– Amarena ez diren bakteriekin kutsatzeko arriskua eta infekzioetara esposizioa.

AMARENTZAT

Erditzeostean Traumaosteko Estres Sindromea jasateko arriskua areagotzen du.Emakume batzuek, banatzearen ostean ez dute haurra beretzat onartzen, ez dute berezko hartzeko gogorik, zaintzekorik edo elikatzekorik. Aldiz, berehalako kontaktuak amatasun sena agertzea hobetzen du. Ama gai da haurrak bidaltzen dizkion seinaleak identifikatu eta bere beharrak asetzeko.

Norbere haurrarekin egoteko nahia ez da kapritxoa, ezta sentimenduzko gaia ere, eskubidea da eta osasuna babesteko bidea.

ZER DA EZ BANATZEA?

Berehalako azala azalarekin motako kontaktua etengabeki ahalbidetzea. (Amak ezin badu, aitarekin edo beste norbaitekin).

Zilbor hestea ez moztea plazentatik odol guztia haurrak jaso bitartean (odol hori donaziorako edo norberak gordetzea erabaki ez bada).

Amagandiko edoskitzea erraztea bizitzako lehen unetik.

Zesarea edo erditze instrumentalizatua izatea ez dira nahikoa arrazoi ama eta haurra banatzeko. Ama edo haurraren osasun egoerak elkarrekin egotea banaturik egotea baina okerragoa dela adierazten duten kasuetan soilik da justifikagarria banatzea.

Nils Bergman neonatologoaren hitzetan haurra eta ama ez dira banatu behar lehen 1000 minutuetan.

GURASO.EUS-en idatziriko sarrera da hurrengoa.

Erditze ostean, haurraren osasun egoera orokorra aztertu ohi da. Jaio eta berehala egin beharreko proba bakarra, Apgar Testa da eta haurra amaren sabelean dagoelarik egin daiteke (hobe ama eta haurra ez banatzea).

• Apgar Testa.

Azalaren kolorea, bihotz taupaden frekuentzia, erreflexuak, muskulatura eta haurraren arnasketa behatu eta puntuazi bat ematen zaio. Jaio ostean berehala, 5 minutura eta 10 minutura errepikatzen da.

Honako prozesuak burutzeko ez dago presarik, eta amaren sabelean edo bularrean haurra dagoen bitartean egitea gomendatzen da. Posible ez balitz, gutxienez, gurasoen presentzian egitea komeni da.

• Pisua, luzera eta buruaren perimetroa neurtzea.
• Begietan pomada antibiotikoa ematea infekzioak ekiditeko.
• K vitamina ematea. Haurrak 2-12 ordu izan bitartean ematen da eta ahoz ere eman daiteke.

Honako proba hauek jaio osteko lehen egunetan burutzen dira:

– Orpoaren proba: haurraren orpotik odol tanta batzuk hartuz, gaixotasun metaboliko desberdinik ba ote dagoen aztertzen da. Haurrak 48 ordu izan behar ditu gutxienez egin ahal izateko. Odol tantak ateratzea, ziztada baten bidez egiten da eta haurra amarekin egotea gomendatzen da.

– Audiometria: Haurrak entzumen arazoririk ote duen aztertzen da. Haurra amaren besoetan dagoelarik egitea gomendatzen da.

Edozein prozesu egiteko gurasoen baimena behar da, eta gurasoek nahi ez duten probak ez egiteko betebeharra dago.

Haurrak egun batzuk betetzean, osasun sistema bakoitzaren protokoloen arabera, haurraren osasun egoera orokorra aztertuko du pediatrak.

Haurrak osasun arazorik badu, kasuaren araberako tratamendu eta proba egokienak eskainiko zaizkie gurasoei.

Haurra jaiotzearekin batera, gurasoak ere jaiotzen dira. Lehen asteak, sarri, kaos txikiz beterikoak direla sentitu ohi da. Aldaketa hormonalak, emozionalak, sozialak, pertsonalak… izango dira aste honetan eta beharrezkoa den denbora hartzea garrantzitsua da.

Egoera berrira egokitzea ez da erraza izaten. Are gutxiago erditze zaila edo zesarea kasuetan, karga emozional guztiari fisikoki gaizki sentitzea gehitzen baitzaio. Gakoa denbora da.

Ama-haur binomioa sortuko da hasiera-hasieratik, eta atxikimendua egon dadin eta amaren zein haurraren egonkortasun emozionalerako garrantzitsua da ahalik eta denbora gehien elkarrekin igarotzea (ahal dela azala-azalarekin). Amagandiko edoskitzea, hasieran ez da beti erraza izaten, eta komenigarria da lagunduko diguten pertsonez inguraturik egotea.

Ama-haur binomioari, aita (edo bikotea) gehitu behar izaten zaio. Haurra jaiotzeak familia sortzen baitu. Prozesu honetan bakoitzak bere tokia hartzeak eta elkar berriro ezagutzeak (egoera berriak aurrez ezagutzen ez genituen alderdiak plazaratuko ditu eta), denbora behar izaten du. Bakoitzak bere tokia hartu ahala, eta elkarren espazioa errespetatuz gero, egoera berrira azkar egokitu eta errazagoa izango da egonkortasuna eta atxikimendua lortzea.

Ama-haur binomioaren errespetua funtsezkoa da. Aitak edo bikoteak, binomio horren babesa edo sostengua izateko beharra du. Baina aldi berean, ama-aita harreman berria sortzen da eta aita bera ere sortu egiten da. Harreman berriak eraiki behar dira eta horrek denbora behar du.

Lehen egunetan bakarrik egon nahi izatea normala da, saia zaitezte bixitak ondo antolatzen eta denbora gutxikoak izan daitezen eskatzen. Atsedena eta elkar ezagutzea dira garrantzitsuak.

Etxekolanekin edo beste seme-alabekin lagunduko dizuen norbait inguruan baduzue, ondo etorriko zaizue, baina eska iezaiozue zuen espazio eta denborak errespetatzea.

Puerperio fisikoa

Erditu berri den amaren gorputzak haurdunaldiak eta erditzeak sortu dituzten aldaketetatik osatu eta erritmo berrira egokitu behar du.

Erditu ostean, lokioak izango ditu amak. Odol galerak baginalak izaten dira eta 40 egun ingurura arte iraun dezakete. Odol galera horiek, aurrez ahul egon daiteken ama, edo anemia izan dezakena, ahulago sentiaraz dezakete.

Garrantzitsua da amak dieta orekatua izatea, behar beste ur edatea (batez ere amagandiko edoskitzea bada) eta atseden hartzea.

Puerperioko araurik garrantzitsuena honakoa da: “haurra lo dagoenean, ama lo dago (edo gutxienez atseden hartzen)”. Oso garrantzitsua da osatze fisiko egokia izateko ahal bezain beste atseden hartzea.

Ez da pisua galtzeko presarik izan behar, eta ez da komeni erditzea igaro baina bi hilabete inguru igaro arte kirol gehiegirik egitea.

Zoru pelbikoa osatzeko ariketak egiteko, erditze normala izan bada eta amak nahi badu, erditzetik 48ra has daiteke (Kegel ariketak eginez). Sabelaldearen osatzerako eta muskulatura indartzeko, gimnasia hipopresiboa da egokiena, baina erditzetik 2 hilabete igaro baina lehen ez egitea gomendatzen da (umetokia ondo kokatu dadin). Zesarea izan den kasuetan, epe horiek ez dira nahikoa. Zesarea, ebakuntza handia da eta ariketa hipopresiboak edo zoru pelbikoa indartzekoak egiten hasi aurretik 3-4 hilabete itxaron eta ginekologoak baimena eman arte itxarotea komeni da. Zoru pelbikoko ariketak edo ariketa hipopresiboak egiteko hobe da fisioterapeuta espezializatu batengana joatea.

Erditze ostean ilea asko erortzea ohikoa da. Haurdunaldian zehar ez da ia ilerik galtzen eta erditze ostean galtzen da. Dena den, gehiegi galtzen duzula uste baduzu zoaz sendagilearenera odol analisiak eskatzera, baliteke anemia edo bitamina gabeziaren bat izatea.

Ez da komeni bainurik hartzerik (dutxatzeko arazorik ez dago) ez sexu harremanik izaterik lokioak amaitu arte eta erditzetik 5-6 aste igaro arte. Erditzetik 5-6 astera emagina edo ginekologoarenera joatea gomendatzen da dena ondo dagoen ikusteko. Dena ondo badago, ez da emakumea harremanak izatera bultzatu behar, emozionalki zein fisikoki prest ez badago, eta gogorik ez badu, hobe da behar duen denbora uztea karga emozional gehiago ematea baino. Normala da zenbait asteetan zehar, sexu harremanik izan nahi ez izatea.

Puerperio emozionala

Erditze ostean, aldaketa hormonalak asko dira eta normala da amak gora-behera emozionalak izatea.

Erditzea ondo joan bada, haurra amarengandik urrundu ez bada eta edoskitzea ondo badoa, oxitozina dosi altuak izango ditu amak, eta hortaz emozionalki oso ondo sentituko da.

Erditzea nahi bezalakoa izan ez bada, haurra amarengandik urrundu bada, edoskitzeak arazoak eman baditu eta egoera berrira egokitzea zaila bada, amak gaizki sentitzeko joera du. Sarri nekeak, min fisikoak, erditzea sorturiko traumak… ama gaindituta sentiarazten du eta oso garrantzitsua da inguruan babesa izan dezan. Erditze ostean goibel sentitzea, erditzeko traumak… ohikoak dira. Garrantzitsua da horiek goiz antzeman eta artatzea depresioa edo haurra edo bere buruarekiko gaitzespena sortu ez dadin. Babes hori ingurukoek edo edoskitze edo haziera taldeek eta doulek eman ohi dute.

Haurrarekiko atxikimendua egokia denean, depresioa izateko arriskua asko gutxitzen da. Atxikimendua sor dadin, bai ama zein aitarekin, elkarrekin lasai denbora igaro behar dute, azala-azalarekin ahal bada edo soinean eramanda adibidez. Oso egokiak dira lehen asteetan fularrak. Horretaz gain, shantala masajea haurrari egiteak ere atxikimenduan asko laguntzen du. Masajea edo soinean eramatea aitak egiteak asko laguntzen du atxikimenduaren ezarpenean, batez ere amak haurra edoskitzen badu (berarekin denbora asko igaroko baitu).

Erditze ostean haurra ezagutzeko denbora hartu behar da. Sortu berri diren ama eta aita (balego) ere ezagutzeko denbora hartu behar da. Eta norbera egoera berrian kokatzeko denbora hartu behar da.

Haur bat jaiotzea bizitzan une oso garrantzitsua izan ohi da eta aurrez ilusioz, itxaropenez, desirez beterik eta zenbait kasutan idealizaturik izan ohi den unea da. Amaren gorputza eta garuna gainera, haurrari ongi etorria emateko prest daude eta ongi etorri hori polita eta goxoa izan dadin prestatzen da hormonalki ere.

Erditzea amestu dugun bezalakoa izan ez denean, galera handi bat jasaten da eta horrek dolu prozesu bat behar du: ezeztapena, tristezia, amorrua, itxaropenik eza eta transformazioa izan daitezke halako bizipen baten osteko sentipenak. Prozesu hau igarotzea garrantzitsua da, urrats guztiak igarotzea derrigorrezkoa ez bada ere. Galera hori onartzen eta horrekin bizitzen ikasi behar da.

Jendarteak sarri, galera izugarria izan duen amari, lagundu eta behar duen babesa eman beharrean, “baina haurra ondo dago” bezalakoak entzunarazten dio ama horri. Inork ez du ama epaitu behar, haurra ondo egon arren, gaizki sentitzeagatik. Haur hori behin bakarrik jaioko da, eta amak haurraren jaiotza hori berak nahi bezala bizitzeko aukera betirako galdu du. Galera emozionala izateaz gain, sarri ondorio fisikoz betea izaten da (erditze instrumentala, zesarea, episotomia) eta baita psikologikoa ere (zoritxarrez asko dira erditzean gaizki tratatu dituztela adierazten duten amak – infantilizazioak, aginduak, mehatxuak, mesprezuak…).

Peter Levine trauman adituaren hitzetan, “trauma bat, trauma da, sortu duen arrazoiaz gaindi”.  Judith Herman adituaren arabera, trauma “beldur handiko sentimendua da, babesik gabe sentizea, kontrola galdu eta suntsituta sentitzea da”.  Emakume askok bizia galdu edo haurra hilko den beldurra bizi ohi dute (batzuetan erreala ez izan arren, sistemak hala ulertarazten duelako).  Hilko zarela, edo maite duzuna hilko dela pentsatzeak, gorputzaren barne funtzionamenduan eragiten du eta honako sistemak pizten ditu: katekolamina eta kortisola jariatzea, sistema inmunologikoa piztea, babes sistemak piztea.

Horrek guztiak, erditzea zaildu eta gelditu dezake eta hortaz instrumentalizazioa edo zesarea beharrezkoa bihurtu, aurretik behar ez bazen ere. Horregatik da oso garrantzitsua erditzeko prozesu naturala errespetatua izan dadin eta emakumeak presa senti ez dezan. Erditzen ari den emakumeak ez du besteen ordutegi edo beldurren pisua bere gain hartu behar.

Hala ere, trauma ez da sortzen soilik erditze instrumentalizatua, episotomia edo zesarea izan den kasuetan. Erditze normala izan arren, norberaren nahiak bete ez badira (erditze oso motz eta mingarria izan bada, nahiz eta errespetatua izan; emakumearen intimitatea errespetatu ez bada; haurra amarengandik urrundu badute; erditzeko jarrera hautatzen utzi ez bazaio; oxitozina sintetikoa edo epidurala gogoz kontra jarri bazaio; mehatxuak edo gezurrak entzun baditu…), trauma sor daiteke.

Erditzea une hain transzendentala izanik, aurrez bizitako traumak berriro piztea eragin dezaken unea da, batez ere, sexualitatearekin harremana duten traumak (bortxaketak…). Aginduak jasotzea “zabaldu hankak”, “arnasa hartu”, “geldi”, “etzan”, “isildu”, baimenik gabeko takto baginalak…  edo egoeraren kontrola norberarena ez dela sentitzeak ere trauma sor dezake.

Zein dira trauma hauen ondorioak?

Trauma Osteko Estresa sor daiteke, erditze osteko depresioa, haurrarekiko atxikimendu arazoak (haurra jotzen da gertatutakoaren errudun; haurra norberarena dela ez onartzea -batez ere ama-haurrak urrundu diren kasuetan edo zesarean-), ezertarako balio ez dela sentitzea, errealitatea ez onartzea, norbere burua ez onartzea…

Haurrek ere izan ohi dute trauma. Amarengandik urruntzea, mundu aseptiko eta hotz batean bakarrik egotea, edoskitzerako arazoak, maitasunik ez sentitzea, babesik gabe sentitzea… Atxikimendu egokia sortzeko arazo handiak sor daitezke. Horregatik ama eta haurra ez dira urrundu behar guztiz beharrezkoa ez bada.

Bikoteak ere izan dezake trauma. Sarri ahaztu egiten bada ere, bikoteek ere jasan behar izaten dituzte aginduak, mehatxuak… eta gainera, beraien bikoteari egindakoaren testigu badira, bere bikotea ez babestearen karga ere izan dezakete. Badira gainera, ama erditzen edo zesarean dagoen bitartean, eta ordu luzez, informaziorik eman ez edo bikotea beldurtzen dute profesionalak ere (“agian zerbait gertatuko zitzaion, ordu asko dira kirofanora sartu dutenetik” esanez adibidez). Amak ondorio fisikoak hilabeteetan eta urteetan izan ditzake, eta horrek, bikotearen trauma sendatzea zaildu dezake, errudun senti baitaiteke behar beste ez babestu izanaz adibidez.

Osasun langileak ere izan dezake trauma. Bizipen gogorra eta errespetu eza bere lanarekiko ere bizi dezakete eta.

Trauma guztiek familiaren etorkizuna baldintzatuko dute. Emakume askok beste haur bat izateko beldurrak garatzen dituzte, bikoteek ez dute erditzea berriro bizi nahi, atxikimendu arazoak sor daitezke haurrarekin… Garrantzitsua da, trauma izan den aztertu eta hala izan bada, beharrezko prozesua igarotzea. Trauma onartu eta ahalik eta hoberen osatzen saiatu behar da. Horretan psikologoek, psikiatre eta doulek lagun dezakete. Beste zenbaitetan, nahikoa da bikoteak gertatutakoaz hitz egin eta elkar babestea.

Sentitu duguna eta horrek sortu diguna artatu gintuenei bidaltzeak euren lan egiteko modua aldaraz dezake. Jasan duguna gehiegizkoa izan bada, tratu txarra jaso badugu edo beharrezkoak ez ziren esku hartzeak izan badira erreklamazioa edo demanda jartzeko eskubidea dugu.

Trauma hauen ondorioak arindu eta haurrarekiko atxikimendu egokia berreskuratzeko modu egokiak dira amagandiko edoskitzea (edoskitze artifiziala erabiltzen den kasuetan ahalik eta kontaktu fisiko gehien bermatzea), azala-azalarekin egotea, ohea partekatzea eta haurra soinean eramatea. Bide hauek, haurraren trauma asko arintzen dute eta haurrarekiko harremana asko sendotzen dute. Harreman ona eta atxikimendua lortzen bada, ama zein bikotearen trauma ere asko arinduko da.

Ikus baita ere: Erditze osteko traumak.

Erditu berri den ama ospitalean dagoen bitartean bisitan joan eta festa baten moduan ibiltzen da sarri jendea. Erditu berri den ama zein jaio berri den haurra eta aita (balego), elkar ezagutzen ari dira, euren lehen uneak dira eta denbora behar dute.

Bisitan joateko bazara kontuan hartzekoak:

– Ez pilatu gelan jendea.

– Baxu hitz egin.

– Ez hartu jaio berria besoetan. Ama eta aitaren (balego) usainak eta taupadak dira haurrak lehen egunetan gertu izan beharrekoak.

– Ez egon denbora gehiegi bertan.

– Eraman jateko zerbait edo etxeko lanetan laguntza eskaini. Oparitu denbora.

– Behar dutenean lasai laguntza eskatzeko esan.

– Ez epaitu egiten dutena (edoskitzea, sehaskan/amarekin egotea…).

– Gurasoengan eta seme-alaba zaharragoetan arreta jarri. Ez daitezela baztertuak sentitu. Zuk gurasoak ezagutzen dituzu aurretik, ez beraietaz ahaztu.

Zuentzat beharrezkoak direla uste duzun mugak edo baldintzak, aurrez ezarri eta errespetatzeko eskatu.

Haurdunaldia emozionalki egoera ez-egonkorra izan daiteke, eta sarri, “erosketa inpultsiboetarako” joera izaten da. Zer behar du haurrak jaiotzen denean?

Haurrak maite dutenez inguraturik egotea behar du.

Haurdun daudenek gero ia inoiz erabiliko ez dituzten gauza asko erosteko joera izaten dute, batetik konpainia handiek haurtxoentzat gauza asko behar direla saltzen dutelako eta bestetik, inguruak berak, opariak egin nahi izaten dituelako edo “eta hau erosi duzue? eta bestea?” bezalako galderez betetzen gaituztelako.

Haur jaioberriak ez du sehaska beharrik. Munduko haurren %87ak helduekin egiten du lo (Rosa Jové), zergatik ez du zuenak zuekin lo egingo? Ikusi hemen ohea partekatzearen onurak.

Haur jaioberriak ez du paseatzeko aulkitxorik behar. Ikus soinean atala.

Haur jaioberriak ez du biberoi, tetina, esterilizatzaile edo esne artifizial beharrik, edoskitze mixtoa edo artifiziala ematea erabaki ez bada. Ikus edoskitzea atala.

Ezta beste milaka gauza ere. Haurtxoak maiteko dituenez inguraturik egotea beharko du, batez ere, amarengandik gertu lehen hilabeteetan. Kontaktu fisiko ia etengabea eta bere beharrei erantzungo dion pertsona bat alboan izatea. Hortaz, ez al da hobea, haurra jaio ondoren benetan behar dena erostea?

ZER BEHAR DU HAUR JAIOBERRIAK

– Autoan ibiliko bada, bere pisurako egokia den autorako aulkia.

– Bere neurriko arropa. Ez da komeni arropa neurri bakoitzeko arropa gehiegi erostea, oso azkar haziko da eta gerta liteke arropa neurri batean pare bat aste soilik egotea. Hobe da, behar ahal arropa erostea.

– Maitasuna. Maitasun tonak emango ditu maitasuna jasotzen duen haurrak.

Haur jaio berriaren oinarrizko beharrak honakoak dira:

• Elikadura: edoskitzaroa atalean informazio zabala duzu. 
• Loa.
• Higienea.

Higieneari dagokionean ez da beharrezkoa haurra egunero bainatzea. Nazioarteko gomendioek lehen hamar-hamabost egunetan haurra ez bainatzea gomendatzen dute. Haurra vernix kaseosoa deritzon babes geruza batekin jaiotzen dira maiz, geruza hori kentzea ez da beharrezkoa. 

ZIlborhestearen zaintza garrantzitsua da. Lehor mantentzea eta usain txarrik ez duela behatu behar da fardela aldatzen den aldiro. Ez da gomendatzen alkohola erabiltzerik lehortze prozesua luzatu dezake eta. 

Fardelei dagokionez, batetik, erabili eta botatzeko pixoihalak ditugu. Denda guztietan topatuko dituzu, eta markaren arabera, osagaiak aldatzen badira ere, gehienetan errepikatzen dira sustantzia kimikoak, plastikoa… Gaur egun gehien erabiltzen direnak dira, erosotasunagatik, erabili eta bota egiten direlako, baina higiene zein ekologia ikuspegitik ez dira egokienak. Erabili eta botatzeko pixoihalek, azaleko narritadurak egotea errazten du, dermatitiak sor ditzake eta hondakin kopuru handia sortzen dute. Ez dakigu pixoihal hauek zein osagaiez eginak dauden, eta haurtxoen azalarekin zuzenean kontaktuan egoten dira denbora luzez.

Bestetik, oihalezko pixoihalak ditugu. Oihalezko pixoihalen mundua, nahi bezain zabala da ia-ia. Familia bakoitzaren beharren arabera, bat edo beste izango da egokiena. Orokorrean, bi atalez osatzen dira (pixoihala eta xurgatzailea) eta hauek elkartzeko moduaren arabera sailkatu ohi dira.

• Guztia batera: xurgatzailea eta pixoihala banatu ezin direnak dira eta mota desberdinetakoak daude: guztia batera josirik dutenak, iskina batetatik josirik elkartzen direnak, berezko xurgatzaileaz gain, beste bat gehitzeko aukera ematen dutenak….
• Betegarriak: pixoihalak poltsiko bat du eta bertan sartzen da xurgatzailea.
• Guztia bitan: pixoihala eta xurgatzailea ez datoz batera edo botoi bidez lotzeko aukera ematen du. Xurgatzailea da azalarekin kontaktu zuzena duena, eta pixoihala zikintzen ez bada, xurgatzailea soilik aldatuta erabiltzen jarrai daiteke.
• Guztia hirutan: kanpoko geruza kotoizkoa izaten da, ondoren inpermeablea den zatia dauka (kotoizkoari lotzeko aukera izan dezake) eta xurgatzaileak. Kanpoko geruza estalki baten modukoa da eta ez da aldatu behar izaten. Mota hauetako pixoihal batzuek, xurgatzailea erabili eta botatzekoa izateko aukera ematen dute. Pixoihal mota honen arazoetako bat, nylonezko atalak azalarekin kontaktua izan dezakela da (alergiak, narritadurak… sortu daitezkelarik).
• Pixoihala xurgatzailea + estalkia: pixoihalaren zatia (edo gasak) ez dira inpermeableak, eta hortaz, inpermeablea den estalki bat gehitzen zaie. Estalkiak mota desberdinetakoak izan daitezke.

Aurrez esan bezala, mota guztiek ez dute familia guztientzat balio. Haur guztien azala ez da berdina, guraso guztien bizi erritmoa ezta ere, eta garbitzeko aukerak ez dira beti berdinak izaten.

Pixoihaletan ere, zuentzat egokiena zein den bilatzera gonbidatu nahi zaituztet, zuentzat erosoena eta zuen beharrak asetzen dituena topatzeko.

Eta nola garbitzen dira oihalezko pixoihalak?

Mota bakoitzeko pixoihalak, zaintza berezituak eskatzen ditu, baina hona hemen zaintza orokorrak:

• Maiz aldatu pixoihalak: 3 ordu inguruan.
• Ez utzi pixoihalak uretan beratzen: bakteriak… errazago ugaltzen dira uretan.
• Ez erabili leungarririk garbitzerakoan: xurgatzeko gaitasuna gutxituko dute.
• Ez erabili usaina duten garbikariak, ehunetan eragina izan dezakete.
• Ur asko eta garbikari gutxi erabili. Urberritze extra bat ematea ondo etortzen da (aclarado extra).
• Tenperatura ezarri aurretik, pixoihal eta xurgatzaileen etiketak begiratu.
• Pixoihalen zopa: pixoihalak xaboi gehiegirekin, leungarriarekin edo oihala arraro sumatzean egitea gomendatzen da, baita pixoihalek amoniako usaina dutenean ere. Pixoihalak ur beroa duen ontzi batean jarri (adi tenperatura maximoei) eta erabiliko dugun garbikariarekin jarri eta nahastu. Gau osoa beratzen utzi eta goizean garbigailuan ziklo luze bat jarri eta urberritze extra bat ezarri. Xaboi guztia atera dela ziurtatu, eta espumarik balego, urberritze gehiago jarri.
• Eguzkia da zikin arrastoak kentzeko laguntzailerik onena. Ahal dela, lehortu eguzkitan.
• Horizontalean zabaldu: euren forma ondo mantentzeko, hobe horizontalean lehortzea.

Eta orduan nola hautatu?

1. Ez erosi konpultsiboki edo publizitate kanpaina batek eraginda. Hartu denbora produktuak erkatu, zuen beharrak aztertu eta nahi duzuena aukeratzeko.
2. Aztertu erostera zoazen produktuaren materialak eta jatorria. Geroz eta gehiago dira zalantzazko material (tinteak, ehunak…) edo jatorriak dauzkaten oihalezko pixoihalak.
3. Gutxinaka hasi. Ez erosi mota bakarreko pixoihal kopuru handirik, agian ez da zuentzat egokia eta. Probatu zuena topatu arte.
4. Foroak erabili. Gaur egun sare sozialetan eta interneten bada informazio asko. Pixoihal bat erosi aurretik, galdetu foroetan jatorria, osagaiak eta iritziak. Pixoihal guztiak ez dira saltzen digutena: ez dute iragarkietan dioten 12 orduz egoteko balio.
5. Hobetsi ehun naturalak sintetikoen aurrean. Ekologikoak badira hobe, sortze prozesu guztian kimikoak, toxikoak eta ingurua kutsatzeak ekidin direla ziurtatzeko. Azaletik xurgatzen ditugu toxikorik gehienak.
6. Gertutasuna kontuan izan. Pixoihal berrerabilgarriak erosteak, hondakinak eta kutsadura gutxitzeko, eta munduaren beste aldean egindakoak erabiltzeak, garraiatzeak asko kutsatzen du.
7. Ehun trasnpiragarriak hautatu, artilea ere, ehun zoragarria da: nylona bezalakoak ez dira aukerarik onena. Sintetikoa hautatzekotan poliuretanoz estaliriko poliesterra (PUL) erabil dezakezu.

Josten badakizu?

Eta zure haurtxoarentzat pixoihalak zuk zeuk egingo bazenitu? Sarea patroiez beterik dago, ausartu zaitez!

Eta bestela, jo artisauengana. Badira gure inguruan pixoihalak eskuz, kalitate berme guztiekin eta oihalen trazabilitatea eta osagaien inguruko informazio osoa eskaintzen duten artisauak. Pixoihalak modu etikoan egiten dituztenak, eta izugarri politak eskaintzen dituztenak.

Familia bakoitzaren beharrak, propioak dira. Ez da guztientzat balio duen sistemarik. Eta ez ahaztu, gurasotasunak grisetik asko du, ez da zertan gauza bakarra hautatu behar, eta bata, ez da bestea baina okerragoa.

Haurraren segurtasuna bermatzeko une zaurgarriak zein diren ezagutzea garrantzitsua da. 

Batetik, postura edo jarrerarekin harremana duten itotzeen arriskua ekiditeko ezinbestekoa da haurra edozein unetan eta tokitan dagoenean ziurtatzea bere kokotza lepotik ahalik eta urrunen dagoela arnasbideak zabalik egon daitezen. Bereziki arriskutsuak dira hamakak, ibilgailuetako erretentzio aulkiak eta aulkitxoen “arraultza” formako garaiak. Soinean eramatean ere garrantzitsua izango da burua gorantz duela behatzea. 

Ezinbestekoa da ibilgailuetan bere ezaugarrie egokituriko aulkian joatea, aulki hau ongi instalaturik egotea eta haurra loturik ongi egotea. (Aulkien inguruko informazioa behar baduzu Nordic Baby On Road bidez lagunduko dizut). 

Bestetik, bat bateko heriotzaren prebentzioa lotarako uneetan ezinbestekoa da. 

Haurraren loa da zalantza gehien sortzen dituen gaietako bat. Loa ulertzea eta haurraren erritmoetara egokitzea ez da erraza izaten. Haurraren loaren inguruko hitzaldiak eta aholkularitza eskaintzen dugu.

Garrantzitsua da ulertzea loaren funtzioak anitzak direla eta oso garrantzitsua dela ongizate fisiko, psikologiko eta emozionalerako.

Loa aldakorra da eta orohar garai desberdinak izan ohi ditu.

• 0-3 hilabete artean haurrak iraupen motzeko loaldi asko egiten ditu.
• 4-7 hilabete artean loa apur bat desegonkortu eta esnatze bortitzagoak agertzen dira.
• 8-36 hilabeteen artean loa desegonkortu egiten da, haurraren garapen psikomotorea dela eta.
• 3-6 urte artean helduen loaren antzekoa garatzen joaten da.

Osasunaren Mundu Erakundeak ama eta haurrak elkarrekin lo egitea gomendatzen du 12 hilabetera arte gutxienez.

Ohea partekatzearen inguruan informazio apur bat.

Azken urteetan geroz eta gehiago dira ohea partekatzearen onurak azpimarratzen dituzten ikerketa eta erakundeak. Baieztatu diren onuren artean honakoak topa ditzakegu: bat-bateko heriotz tasak gutxitzen ditu, edoskitze naturala errazten du, arnas erritmoa hobetzen du eta haurraren garapen psikologikoan eragin oso positiboa du.

Rosa Jové psikologoaren arabera, munduko haurren %87ak egunero egiten du lo heldu bat edo gehiagoren alboan ( Japonen %97ak, Suedia, Danimarka eta Norbegian %92ak eta Alemanian %60ak).  Ohe partekatze tasarik baxuenak, AEB eta Europa mediterranearrean ematen dira, kasualitatez -edo ez?- industria farmazeutiko zein haurtxoei zuzenduriko produktuen industriak botere handien duten tokietan.

Hauexek dira nazioarteko haurraren loan adituek adosturiko gomendio orokorrak:

– Koltxoia sendoa izan behar da (uretako koltxoia eta halakoak arriskutsuak dira).

– Ez estali haurra gehiegi eta bero gehiegi egotea ekidin.

– Ez estali haurraren burua.

– Ez lo egin haurrarekin sofan.

– Ez erabili burukiak eta panpinak haurraren inguruan.

– Ez utzi etxeko animaliei ohean lo egiten.

– Haurra ez utzi ohe ertzean.

– Haur bat baina gehiagorekin lo egingo baduzu(e), haur zaharrena eta haurtxoaren arteaan heldua kokatzea komeni da.

Eta hauek ohea partekatzea ekidin beharko den egoerak:

– Gurasoetariko batek erre, alkohola edan, drogarik edo logurea areagotzen duten botikak hartzen baditu.

Noiz arte?Erosoa den bitartean.

Ohea partekatzeak onurak dituen arren, familia bakoitzaren arabera erabaki beharreko gaia da. Ohea partekatzeak gurasoek ez atsedenik hartzea badakar, hobe da haurra ohetik ateratzea. Honek ez du esan nahi derrigor guregandik urrundu behar dugunik. Gaur egun, badira ohe handien alboan jartzeko espresuki prestaturiko sehaskak (albo batean ez dute hesirik izaten eta ohearen aurka kokaturik haurrak eta gurasoek euren espazioa izango dute, baina denak elkarrekin egongo dira).

Beste batzuetan, ohea bera izaten da arazoa. Horretarako, Ibone Olza psikiatrak, errezeta erraza aholkatzen du. Ohe handia. 1,80 ed0 tokia badago 2 metrokoa.

Familia bakoitzak egokien datorkion formula bilatu eta hautatu behar du. Ingurukoek zer esango duten ahaztuz eta bihotzez sentitzen dutena eginez.

skotan haur baten etorrera, lau hankakoen etxetik irteteko une bilakatzen da, gu geu beldur garelako haiek edukiko duten jarreragatik edo ingurukoen gomendioengatik.

“Gaixotasunak kutsa diezazkiokete, hozka egin diezaioke, orain arte ondo egon zarete, baian umea datorrenean ezin duzue animaliekin biziztzen jarraitu oso zikinak dira eta ez duzue ezertarako betarik izango, umea izan arte ondo dago animaliak izatea, baina orain zertarako nahi dituzue? Heldutasunera iritsi zarete eta orain beste ardura batzuk dituzue…”. Honelako gauzak entzun ohi ditugu.

Norberak erabakitzen du bere sendia nola osatu eta nola gozatu. Elkarbizitza posible da eta gehienetan onura iturri besterik ez da. Beraz, lehenik hartu unetxo bat lau hankekoen lekua zure etxean non nahi duzun erabakitzeko eta gero, gozatu zure sendiaz.

Zer espero? Nola jokatuko dute txakur eta katuek haurra jaiotzean?

Animali bakoitza mundu bat da. Batez ere, txakur eta katuak izan ohi ditugu etxean, bi espezie ezberdin eta oso ezberdin komunikatzen direnak, egoera berdinaren aurrean kontrako jarrera hartzeraino.

Txakurrek (eta katakumeek) kuriositatez haurre egiten die egoera berriei gehienetan, katuek berriz mesfidantzaz.

Txakurrek nahi gehiegi adieraz dezakete, umearekin jolasa bilatuz, behin eta berriz miazkatuz, etab. Hemen geuk jarri beharko dugu norainoko muga edo jolasa mozteko unea, neurriz kanpoko energia edo indarra adieraziz gero edo gustuko ez ditugun gauzak ikustean (miazkatzea adibidez). Katuek normalean ihes egiten diote haurrari, baina aldi berean, haien oheak edo jantziak izaten dituzte gustuko lotarako, beraz gauza hauek zuzendu beharko ditugu gustuko ez baditugu.

Txakurren kasuan, “ez” edo beste agindu batzuk erraz samar mozten dute ekidin nahi den ekintza (agindu hauek erantzutera ohituta badago). Katuekin ordea, leku haietara sarbidea debekatzea da errazena (ateak itxiz).

Ez dugu sekula egoera bat behartu behar. Haurra ikusi edo usaindu nahi badute utzi lasai (zuen begiradapean noski), baina ez badute nahi, ez behartu elkar-ezagutzea, piskanaka egingo dute euren bidea, biak batera edo bakoitza bere bidetik.

Nola presta dezaket haurraren etorrera?

Haurdunaldia habia prestatzeko aprobetxatu behar dugu, zentzu guztietan, haurrarekiko eta animaliekiko. Haurraren gauza guztiak (jantzi berriak, jostailuak, sehaska, kotxea, etab.) etxeko zati bilakatuko dira eta animaliek hau ezagutu beharra dute, beraz, utzi lasai guztia ezagutzen (usaintzen) eta ondoren hasi arauak jartzen.

Txakurren kasuan, haur bat ikustean, batzuk geldi-geldirik geratzen dira, beste batzuk ihes egin nahi izaten dute eta gehienek gainera salto egin nahi izaten dute jolastera, badira zaunkaka edo hortzak erakusten hasten direnak ere.

Geldirik geratzen badira, ondo; jolastera salto egiten badute, piskanaka lasaixeago jolas egitera erakutsi (“lasai”, “atzera” eta “geldik” aginduak erabilgarriak dira kasu hauetan); ihes egin nahi badute, haurrak dauden lekuetatik maizago paseatu, baina egoera behartu gabe, haien mugimendu eta oihuetara ohi daitezen; eta hortzak erakusten baditu edo zaunkaka hasten bada, txakurren hezitzaile batekin kontaktuan jarri egoera azter dezan eta esku bat bota diezazun.

Katuen kasuan, garrantzitsuena, katuaren ohiturak ahalik eta berdinen mantentzea da. Badira “feliway” izeneko feromona batzuk, katua lasai mantentzen laguntzen dutenak.

Katuen deserosotasuna normalean gorotzak eta pisak bere lekutik kanpo egiten adierazten dute. Kasu hauetan, lehenik eta behin, hondar-ontzia garbi mantendu behar dugu, ura ere beti garbi, eta bere lekua utzi behar diogu katuari. Adituek diotenez, katuak adina jateko ontzi izan behar lituzkete, ura edonon (leku ezberdinetan) eta katuen kopurua baina hondar-ontzi bat gehiago. Ahal bada, hondar-ontzia jateko eta edateko lekuetatik urrun izan behar dute, baita lotarako lekutik urrun ere. Ez da batere erraza gomendio hauek jarraitzea eta normalena komunean dena batera izatea da, baina ahal bada, hau da modurik egokiena.

Honez gain, egunoroko ohiturak aztertu behar ditugu eta ahal den neurrian mantendu. Ezin dugu orain txakurra kalean ibili egun osoan eta umea datorrenean justu-justu pisa egitera atera. Denbora gutxi izango dugula uste badugu, bere irteerak zuen ordutegi berrietara piskanaka egokitzen joatea da onena.

Bestalde, haurdunaldian gurekin egiten badute lo, bazkaltzen dugun bitartean gurekin egoten badira edo sofara gurekin igotzen badira, ezin dugu haurra jaiotzean hau guztia aldatu. Aldez aurretik erabaki behar dugu nola nahi dugun izatea gure eta etxeko animalien arteko arremana. Gerora begira ez baditugu ohitura hauek gustuko, haurra etorri aurretik hasi beharko dugu mugak jartzen, datorrenerako ohitura berriak beregana ditzan. Honela, errazago izaten da elkarbizitza.

Batez ere, katuen kasuan izaten da nabari, ate guztiak isten hasten gara ilez bete ez dezaten haurraren guztia eta azkenean leku itxi eta urrun batetara baztertzen ditugu. Oso gaizki daramatzate gehienek aldaketa guzti hauek eta osasun arazoak ere ekar diezazkiete (piseko infekzioa, arnas arazoak, gorotz lehorregiak egitea edo ez egitea, ahoko arazoak, etab luze bat).

Edozein izaera aldaketa ahalik eta lehen sumatu eta aztertu behar dugu, erremedioa ahalik eta azkarren jarri ahal izateko behar izanez gero.

Kalean gabardina luzez, txapelarekin, makilarekin, bizikletarekin, umeen kotxe batekin edo gurpil-ahulki batekin topatzean hartzen duten jarrera aztertu behar genuke. Beldur badira edo zaunkaka hasten badira, ume-ahulkira ohitu beharko dugu ziurrenik. Haurdunaldia aprobetxatu ume-ahulkia ikustera eta bere presentziara ohitzeko eta ahal baduzue, kotxe eta guzti paseatu tarteka, bere ondoan joaten ikas dezan. Gainontzeko beldurrak ere jendea dabilen lekuetan paseatzera ohitzean gutxitzen dira, askotan baita guztiz desagertu ere. Behin haurra gurekin denean, aprobetxatu edozein irteera haur eta txakur, guztiak batera, paseatzera irteteko.

Nola egin aurre osasun arazoei:

Osasun arazoak ere kezkatzen gaituzte eta haien iturri direlakoan desegiten gara orain arte sendiaren zati izan diren lau hankakoez. Jakin, bi gaixotasun direla umeei errazen pasa diezazkietenak, gainontzekoak ezinezkoak dira edo oso probabilitate txikia dago hori gertatzeko.

Hala ere, garbitasun neurri arruntekin erraz ekidin daiteke kutsatze hau. Bi gaixotasun hauek teniak eta kokzidio txikiak (Giardia) dira, biak gorotzetan irteten dira eta kutsatzeko ahora pasa behar dute, beraz ez da zaila, umea gorotzetatik aldenduz, hau ekiditea.

Tenientzako tratamendua badago, hiruhilabeteroko desparasitazioa (bai katu nahiz txakurrentzat) eta umeak haiekin dabiltzanean hilabeteroko desparasitazio gomendatzen da. Teniak arroz ale txikiak bezala ikusten dira gorotzentan eta normalean mugitu egiten dira. Hala ere, arruntena txitxare luze eta biribilak aurkitzea da, hauek ez dira kutsakorrak.

Giardiasi ugari izan ohi da umeen artean eta gehienetan gizakiaren giardiagatik izan ohi da, ez txakurrenagatik. Hala ere, txakurraren gorotzak azter daitezke tarteka parasitua duen hala ez jakiteko (giardia oso zabaldua da kalean, beraz erraz eraman dezakegu guk edo txakurrek etxera).

Giardiaren sintomak noizbehinkako gorotz bigunak (gorotz gogorragoekin tartekatuz), muki horiarekin edo odol tanta batzuekin izan ohi dira, eta tratamendu arrunt eta erraza izan ohi dute normalean.

Umeek ez lukete txakur edo katua musukatu behar eta ez genuke hauek umea miazkatzen utzi behar. Hemendik aurrera, bakoitzak nahi duen bezala joka dezake senide guzti hauekin norberaren etxean.

Haur baten etorrera ez da inondik ere etxeko animaliez desegiteko arrazoia. Beti da posible elkarren arteko elkarbizitza. Kontuan izan behar dugu, bai animaliak, baita umeak ere, izan daitezkela arazoaren iturri eta guk eragotzi behar dugula arazo hori gauzatzea.

Zer izan daiteke elkarren arteko liskarren jatorri?

• Janaria: jaten ari direnean janaria defendatzen badute, beste animaliengatik edo gugandik. Bi aukera ditugu: jarrera hau zuzentzen saiatu (txakur hezitzaile baten laguntzaz adibidez) edo jaten ari diren bitartean bake-bakean utzi bere txokoan inork molestatu gabe.

• Jostailuak: jostailuekin berdin gertatuko da ziurrenik. Bereekin baldin bada, lehen bezala zuzendu edo bakean utz dezakegu, baina haurrarenak edo edozeinen gauzak jostailutzat hartzen baditu, jarrera zuzentzen saiatzea da aukerarik onena.

• Jeloskortasuna: zuekin daudenean ez bazaie gustatzen beste iñor urreratzerik, haurra defendatzen badute edonorengandik edo beste animaliren batekiko joera bera badu, jarrera errotik moztu behar da. Lehenik eta behin norenganako duen lotura estu hau aztertu eta gero harekiko lotura ahal den neurrian murriztu. Gainera, jarrera adierazten duen unean, lotura hautsi behar da, ez dezala kontaktu bisualik ere eduki eta behar izan ezkero nonbait itxita utzi denbora apur bat pasa arte. Askotan “ez” sendo batek soilik ere balio du.

• Laztanak: edonor laztantzean erdian jartzen badira beraiei bakarrik laztantzeko, kasu zipitzik ez zaie egin behar eta laztandu nahi dugun hari (persona naiz animalia izan) kaso egiten jarraitu behar dugu. Hori bai, behin harekiko laztanak bukatzean eta lehen eske etorri dena lasai badago, orduan eman diezazkiogu nahi dituen laztanak.

• Osasun arazoak: otitis asko izan baditu belarriak minbera izango ditu eta hezurretako miñik badu, argi ibili beharko dugu jolasean ari denean. Baliteke min biziagatik gure txakurrak airera hozka egitea eta haurra gainean denez, berari hozka egitea.

• Jolasak: txakurrak astapotro samarrak izan ohi dira eta askok hozka egitera jolasten dute. Katuek azkazalak atera ditzakete jolasean, hozka egin eta gogor heltzea ere atsegin dute. Jarrera hauek gustoko ez baditugu eta haurrari min egingo dien beldur bagara, jolas hauek bertan behera utzi beharko ditugu (gurekin ari direnean behintzat). Baduade beste jolasteko modu ugari.

Kontuan izan, haur eta animalien arteko harreman eta jolasean adi izan behar dugula BETI! Halako batean egoera itxusi jartzen bada (hortzak erakutsiz, zaunka eginez edo abisuren bat emanez), normalean jolas, jostailu edo laztanengatik, dena delakoa bertan behera utzi behar da (jolasteari utzi, laztanak egiteari utzi edo jostailua gorde). Gehiegizko energia beti da txarra, beraz emozio gehiegi adierazten badute (nahiz haur, txakur edo katuaren aldetik) jolasa moztu behar da. Bi anai-arreben arteko jolasen antzeko joera da: hasieran ondo ari dira jolasean, gero jolasa areagotzen hasten da elkarri zirikaka eta azkenean, bietako batek min hartu eta nigarrez bukatzen du. Azkeneko puntu honetara iritsi ez gaitezen, erdi bidean moztu behar da jolasa.

Txakur eta katuen mugimenduak kontrolpean eduki behar diren bezala, haurrarenak ere mugatu behar dira, txikitatik laztan lehunak egiten erakutsiz, kolperen bat ematean errieta eginez etab.

Jarrera hauek txakurrenak izan ohi dira, katuek beste berezitasun batzuk izaten baitituzte. Hala ere, badira amorratuta jartzen diren katuak maite dutenen bati “eraso” egin ezkero (errieta, golperen bat, etab…). Bakarrik bizi diren katuei gertatzen zaie noizbehinka, baina ez da batere ohikoa.

Txakur eta katuen zeinuak irakurtzen…

Animaliek ez dute hitz egiten, baina bere gorputzaz hainbat gauza kontatzen dizkigute, adi egon behar dugu haien zeinuei eta ondo ezagutu etxeko guztien jarrera. Luze hitz egin daiteke honen inguruan eta txakur/katu guztiek ez dute berdin jokatzen, baina gehienetan betetzen diren zeinuak dira. Hona hemen adibide batzuk:

• Txakurren zeinuak:

• Katuen zeinuak:

Txakur, katu nahiz umeek beti eduki behar dute ihes-bide bat. Ez da ona umea gure atzean edo paretaren kontra dela txakur bati gerturatzen uztea, ezta txakur bat gure atzean edo paretaren kontra delarik haur bati gerturatzen uztea, guztiak bakoitzaren borondatez eta askatasunez gertatu behar du.

Umea ezagutzeko modurik onena, geldi geldirik egotea eta txakur edo katuari gerturatzen uztea da (haurra txikia bada, utzi lurrean eserita eta ikusiko duzue nola gerturatuko zaizkien animaliak edo ez, ez badute oraindik txikiarekin ezer jakin nahi).

Beldurtiak diren zakur eta katuek mugimendu azkarrak jasangaitz dituzte eta ahal duten moduan ihes egingo dute. Ume batek normalean mugimendu azkarregiak eta garrasi ugari egiten dituzte arremanaren galerarako, baina piskanaka elkarrikin egotera ohitzen joaten dira.

Sokatik lotuta dauden txakurrek ez dute oso gustuko beraiengana gerturatzerik, defentsa moduan jarri ohi dira, beraz ez utzi haurra edozien txakurrengana gerturatzen eta gutxiago lotuta badaude. Utzi beraiei gugana etortzen, hauxe da gomendiorik garrantzitsuena!

Ekiñe Aizpurua Olaizola

Usurbildarra jaiotzez eta bihotzez, baina Madrilen dut bizilekua. Txikitatik animaliekin lan egin nahi eta halaxe egin dut, biologia ikasten hasi nintzen, baina albaitari gisa bukatu dut. Txakur, katu eta animali exotikoen arloan egiten dut lan eta etxean ere baditut hainbat txakur, katu eta beste zeinbait animalia exotiko. Iritsi zait amatasunaren munduan murgiltzeko unea, ea animaliekin bezain ondo moldatzen naizen.